Historia Lipin
LIPINY
Lipiny stanowiły własność karmelitów z Pilzna. Rozciągają się na obszernej równinie, ograniczonej od północy masywem leśnym. W zabudowie ostały się jeszcze nieliczne przykłady dawnej architektury ludowej, dominuje jednak budownictwo współczesne, niezbyt interesujące choć osadzone w pięknym pejzażu. Jedynym, zwracającym uwagę obiektem Lipin są pozostałości zespołu dworskiego.
Majątek Lipin został podarowany przez właścicielkę Joannę Lubieniecką klasztorowi karmelitów w Pilźnie. Wdzięczni zakonnicy wystawili ofiarodawczyni nagrobek na pilzneńskim cmentarzu, a w prezbiterium kościoła klasztornego wmurowali tablicę epitafijną. Po przejęciu dóbr karmelici znacznie przekształcili zespół dworski, zmieniając jego układ kompozycyjny i przystosowując go do nowych potrzeb. Dzisiaj z zespołu pozostały zabudowania gospodarcze. Drewniany dwór popadł w ruinę i został rozebrany. W obrębie parku zakonnicy wznieśli neogotycki stylowy budynek stojący w pewnym oddaleniu od wiejskiej zabudowy, skryty w cieniu parkowych drzew zaskakuje oryginalnością i wdziękiem. Jego kształt odmienny od typowych rozwiązań przypomina raczej dworską architekturę niż budowlę klasztorną. Parterowa, wzniesiona na planie prostokąta budowla wzbogacona została o mieszkalne poddasze oświetlone szeregiem niewielkich okien rozbijających jednostajną szarość czterospadowego, krytego blachą dachu. Fasadę zwróconą na południe poprzedza szeroki taras łączący się z podjazdem ciągiem wygodnych schodów.
Zwieńczony trójkątnie ryzalit, wzniesiony na osi budynku mieści w przyziemieniu skromne wejście zaakcentowane od góry trzema ostrołukowo zwieńczonymi denami. Elewację wschodnią zdobi płytka, arkadowa loggia wsparta na smukłych kolumienkach o fantazyjnych kapitelach. Jasne tynki elewacji rozświetlają i optycznie powiększają rozległy budynek, a zadbane otoczenie podkreśla jego nietuzinkową urodę.
Figura „choleryczna” stojąca przy drodze z Pilzna do Lipin ma kształt wielobocznego słupa zakończonego czworoboczną kapliczką. Całość nakrywa dwuspadowy daszek zwieńczony metalowym, ażurowym krzyżem. W płycinowych obramieniach kapliczki wykrojono niewielkie wnęki, w których umieszczono wtórnie nowsze przedstawienia. Murowana i potynkowana figura wzniesiona została na zbiorowej mogile, w której pochowano ofiary cholery pustoszącej okolice Pilzna w latach 1834 – 35i w roku 1849.
( „Pilzno. Gmina i okolice” Hanna Lawera, Artur Bata)
Ciekawostka
Najważniejszym aktem wystawionym w Pilźnie już w roku 1372 jest dokument, mocą którego Swesko, dziedzic Dębicy, pozwala Mikołajowi. Sołtysowi Lipin, na założenie miasta Dębicy na prawie niemieckim, a mieszczanie dębiccy maja płacić podatki podobnie jak pilzneńscy. Dokument ten został spisany w domu Wojtka, mieszczanina pilzneńskiego, w obecności burmistrza pilzneńskiego Konrada, zwanego Spylerem, mieszczan pilzneńskich, Peszka, zwanego Swertil, Klymka, Pawła brata Wojtka i samego Wojtka.
(„ Pilzno i Pilźnianie” Ks. Karol Szczeklik)